اردبیل و عزاداری های محرم و صفر در آن

اردبیل - اردبیل از جمله نقاط ایران زمین است که رسوم مذهبی و عزاداری حضرت امام حسین (ع) و شهیدان کربلا و اهل بیت (ع) در آن از پیشینه بسیار غنی و شیوه سنتی منحصربه فردی برخوردار است.

برای عزاداری های اهل بیت (ع) در اردبیل نمی توان آغاز و پایانی تعیین کرد چرا که در اکثر روزهای سال در این شهر محافل و مجالس سوگواری به مناسبتهای گوناگون برقرار است.

ولی عزاداری های محرم به شکل رسمی از روز هشتم ماه ذی الحجه آغاز می شوند روزی که حسین بن علی (ع) به لحاظ وضعیتی که بر مکه حاکم بود و به مقتضای رسیدن به اهداف خود از ادامه حج خودداری کرد و همراه اهل بیت خویش رهسپار عراق شد.

مردم اردبیل که به نوشته کتب معتبر تاریخی فرستاده مخصوص اباعبدالله الحسین (ع) به کوفه یعنی حضرت مسلم (ع) در یکی از این روزهای دهه اول ذی الحجه به شهادت رسیده است مراسم های عزاداری خود را آغاز می کنند.

این مراسم ها در روز 27 ماه ذی الحجه به مراسمی موسوم به طشت گذاری پیوند می خورد.

طشت گذاری یکی از مراسم سنتی ویژه منطقه ی اردبیل می باشد که به لحاظ پیشینه تاریخی و مذهبی خود به دارالارشاد ؛ دارالامان ؛ دارالایمان و دارالعرفان شهرت یافته است. دسته های سینه زنی و زنجیرزنی در مساجد و تکایا به یاد لب تشنگان نهر فرات مشکی را پر از آب کرده و آن را همراه با طشتی از جنس مس که بطور معمول بر دوش ریش سفیدان محله حمل می شود ، چند دور در فضای مسجد می گردانند.

عزاداران با زنجیرزنی و سینه زنی طشت را در مکان خاصی در داخل مسجد که با شمع های روشن و تصاویر ائمه معصومان (ع) جلوه داده شده است قرار می دهند.

مراسم طشت گذاری خاطره ی تشنگی امام حسین (ع) و یاران باوفایش را در اذهان زنده می کند و این مراسم که از علاقه و ارادت زیاد مردم منطقه اردبیل به سیدالشهدا و قمر بنی هاشم (ع) حکایت دارد تا آخرین روز ماه ذیحجه به نوبت در تمام مساجد و تکایای اردبیل انجام می گیرد.

در این مراسم نوحه خوانان اغلب از احوالات حضرت اباالفضل (ع) مراثی و اشعاری را با الحان سوزناک خوانده و مردم حاضر را متاثر می کنند.

آب این طشت ها نزد مردم منطقه از تقدس خاصی برخوردار بوده و بیماران و دردمندان برای شفای خود اندکی از آن را می نوشند.

به گزارش خبرنگار ایرنا مراسم طشت گذاری طبق معمول از مسجد حسینیه ی ابراهیم آباد اردبیل شروع می شود و این مراسم تا اولین روز ماه محرم در تمام مساجد و تکایای شهر و بخش ها و روستاهای تابعه ادامه می یابد.

آیین طشت گذاری با توجه به سابقه و عمق نفوذ اجتماعی و فرهنگی آن امسال از سوی سازمان میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی بعنوان اثر معنوی ملی به ثبت رسمی رسید .

عزاداری های شبانه نیز که همزمان با طشت گذاری و از اواخر ماه ذی الحجه در اردبیل آغازمی شوند تا تاسوعا بطور مرتب در مساجد و تکایای منطقه ادامه می یابند و عزاداران هر محله به عنوان میهمان برای زنجیرزنی و یا سینه زنی به مساجد دیگر نقاط شهر می روند.

بازار و کوچه و پس کوچه های اردبیل که عشق به سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین (ع) و یاران باوفایش از گذشته های دور در قلوب پاک مردم آن ریشه دوانده است با نمایان شدن هلال غم انگیز محرم در آسمان منطقه حال و هوای معنوی به خود می گیرد.

نقاط گوناگون شهر اردبیل از گذشته های دور به شش محله اصلی شامل اونچی میدان (گازران) ، سرچشمه ، عالی قاپو ، پیرعبدالملک ، اوچ دکان و طوی تقسیم شده اند که به ترتیب با مساجد و تکایای تابعه خود عازم بازار می شوند.

براساس یک سنت دیرینه همه ساله از روز دوم تا هشتم محرم به غیر از روز جمعه ساکنان نقاط مختلف این شهر به نوبت برای عزاداری به سوی بازار ، خیابان های مرکزی و تعدادی از مساجد محله های واقع در بافت قدیمی شهر روانه می شوند.

عزاداران درحالیکه ریش سفیدان محله همراه با پرچم ها و بیرق های سبز ، سرخ و سیاه در پیشاپیش آنان حرکت می کنند در طول مسیر خود به زنجیرزنی و سینه زنی می پردازند.

دسته های عزاداری در مقابل مسجد جامع شهر که در بازار اصلی واقع شده است و نیز در داخل مساجد و تکایای مسیر حرکتشان توقف کرده و به شیوه خاصی با نوحه خوانی مداحان به زنجیر زنی و سینه زنی می پردازند. اصناف و کسبه با باز گذاشتن مغازه های خود از سوگواران با چایی ، خرما ، حلوا ، کلوچه ، فطیر سنتی و مانند آن پذیرایی می کنند.

علاوه بر مداحی و نوحه خوانی ، تعدادی از شاعران مرثیه سرای اردبیلی نیز در مقابل مساجد به ویژه مسجد جامع اردبیل تازه ترین سروده های خود را در زمینه وقایع کربلا و قیام حسینی به جمعیت حاضر در این مکان ها که اغلب با استقبال پرشور عاشقان سرور شهیدان روبرو می شوند قرائت می کنند.

از گذشته های دور چنین بوده است که هم به لحاظ نزدیک شدن به تاسوعا و هم باتوجه به اینکه محلاتی که در آخرین نوبت برای رفتن به بازار قرار گرفته اند دارای مساجد و شاخه های فرعی زیادی هستند جمعیت عزاداران در روزهای پایانی دهه محرم در خیابان های شهر اردبیل به اوج خود می رسد.

همچنین در روزهای هفتم و هشتم محرم که به اعتقاد مردم عزادار اردبیل راه رود فرات بر تشنگان اهل بیت سومین امام شیعیان (ع) بسته شده است حرکت این دستجات در بافت سنتی شهر شامل پیرعبدالملک ، بازار ، سی متری ، عالی قاپو و شیخ صفی گسترده تر می شود.

روز هشتم محرم با ورود آخرین محله اصلی از محلات ششگانه اردبیل به بازار یعنی عزاداران مسجد طوی بازاریان اردبیلی که مغازه های آنان در تیمچه و راسته های قدیمی شهر واقع شده است پس از استفاده از مراسم عزاداری این محله اقدام به بستن واحدهای تجاری خود می کنند و تا سومین روز از سالروز شهادت امام حسین (ع) و یاران باوفایش این مکان ها همچنان بسته می مانند.

این عزاداری ها تا روز تاسوعا بطور مرتب در مساجد و تکایای منطقه اردبیل ادامه می یابند و عزاداران هر محله هر شب به عنوان میهمان به مساجد دیگر نقاط شهر می روند.

ایام تاسوعا و عاشورا صحنه های بی بدیلی از وفاداری و عشق بی پایان مردم اردبیل به امام حسین (ع) خلق می شود ، در صبح تاسوعا عزادارن در قالب دسته های عزاداری و در یک آیین سنتی شمع بدست گرفته و آن را در دست کم در 41 مسجد روشن می کنند.

گفته می شود روشن کردن شمع در این تعداد مسجد به یاد شهادت سرور شهیدان و اسارت اهل بیت وی صورت می گیرد .

پیش از ظهر تاسوعا دسته های عزاداری در قالب دهها هزار عزادار در میدان عالی قاپوی اردبیل تجمع کرده و لحظه ها و تصاویر نابی از ارادت خود به امام حسین(ع) را به نمایش می گذارند .

همچنین در عصر این روز دستجات عزاداری در خیابان های شهر به راه افتاده و با سرودن اشعار و مرثیه ها و نیز شبیه خوانی بخشی از واقعه کربلا را در کوچه و برزن به نمایش می گذارند.

در عاشورا همه چیز در اردبیل شکل و شمایلی دیگر می گیرد ، همه حسینی می شوند ، در عاشورا کلمه حسین (ع) بر ذره ذره وجود انسان ها و حتی ذره ذره هستی جاری می شود و جز فریاد حسین چیز دیگری در این دیار شنیده نمی شود .

برگزاری ایین های شبیه خوانی و تعزیه ، سینه زنی و زنجیر زنی و اجتماع بزرگ عاشوراییان از جمله برنامه های عاشورا در اردبیل است .

آیین های عزاداری در اردبیل به نوعی تا پایان ماه صفر به تناوب و در قالب هیئت ها و روضه خوانی هادر مساجد و منازل مسکونی ادامه می یابد.

زنان با عفت اردبیلی نیز برای خودشان مراسم های به خصوص دارند که در منطقه به مجالس روضه خوانی مشهور هستند و در این محافل که اغلب در قبل و یا پس از ظهر برپا می شوند بطورمعمول یک و یا دو نوحه خوان که در منطقه به آنان روضه خوان گفته می شود به ذکر مصایب اهل بیت (ع) می پردازند و در بعضی از این مجالس یک نفر روحانی نیز به سخنرانی می پردازد.

در این مجالس اغلب با چای ؛ خرما ؛ حلوا ؛ شیرکاکائو و مانند آن از زنان سوگوار پذیرایی می شود و تعداد روزهای برگزاری آن هم با تعداد اهل بیت (ع) مناسبت دارد به گونه ای که پنج روز به نام پنج تن آل عبا ؛ 12 روز به نام دوازده امام و 14 روز به نام چهارده معصوم (ع) برگزار می شوند.

در روز اربعین دسته های عزاداری بار دیگر روانه کوچه و برزن شده و نام حسین (ع) و زینب (س) بر منطقه طنین انداز می شود .

در این روز در میادین شهرها و روستاها دهها گروه هنری اقدام به اجرای تعزیه و شبیه خوانی کرده و احوال اسرای کربلا را به تصویر هنر روایت می کنند.

دهه آخر صفر آیین های عزاداری در اردبیل ادامه می یابد و اوج این عزاداری ها به 28 صفر پیوند می خورد و مردم با عزا و نوحه به عزاداری دو ماهه خود پایان می دهند .

*****

آثار معنوی ، فرهنگی و اجتماعی عزادری ها در اردبیل

.........................................................................

عزاداری های محرم و صفر تنها تشکلی است که با سپری شدن بیش از 14 قرن جنبه های اجتماعی ؛ فرهنگی و سیاسی آن در کنار جنبه اصلی یعنی دین و مذهب هنوز به شکل خودجوش و بدون دخالت سایر ارگانها و تشکل ها و بدون آنکه به آن شکل رسمی داده شود همه ساله بزرگترین اجتماعات مذهبی را در اردبیل تشکیل می دهد چراکه این مراسم ها از باور قلبی مردم منطقه سرچشمه می گیرند.

هرچند همزمان با آغاز ماه محرم الحرام جای جای سرزمین پهناور ایران به شکل خودجوش از سوی مردم مملو از جلوه های زیبای عزاداری های حسینی می شود ولی باید گفت که این جلوه های ظاهری نیستند که در دل عاشقان ابا عبدالله الحسین (ع) شور و شوق ایجاد می کنند بلکه گرمای عشق مولاست که در سینه آنان می جوشد.

از شاعران مرثیه پرداز اردبیلی در این باره قطعه زیبایی را سروده است و می گوید : ˈ محرمده قان گلر جوشه – دوشر یاده قبر شش گوشه ˈ یعنی (در ماه محرم خون انسانها به جوش و خروش می افتد و آنان به یاد قبر شش گوشه امام می افتدند.)

یک بانوی سالخورده اردبیلی می گوید : سالهاست که برایم تجربه شده است از چند روز مانده به ماه محرم نوعی احساس معنوی به ما مسلمانان دست می دهد که این حس را در کودکان و نوجوانان این دیار به آسانی می توان دریافت.

عزیزه امین ساجدی ، افزایش مهر و محبت در دل افراد ، تمایل بیشتر برای قرار گرفتن در حال و هوای معنوی ، استقرار صفا و صمیمیت زیاد در خانواده ها ، افزایش تمایل به شکل ناخودآگاه برای رفتن به عزاداری ها و گریه بر امام حسین (ع) و یاران باوفایش و دهها نمونه دیگر از این حالات را که در مجموع باعث ایجاد آرامش بیشتر در انسان ها می شوند از جمله تاثیرهای این ماه می داند.

شهر اردبیل که به لحاظ محوریت اش در گسترش فرهنگ تشیع و سابقه مذهبی و تاریخی خود به عنوان پایتخت نیکبخت عشق به خاندان نبوی (ع) شناخته شده است در دهه اول محرم جلوه های باشکوهی از عشق و علاقه به خاندان عصمت و طهارت (ع) را با انجام عزاداری هایی به شیوه سنتی به تماشا می گذارد.

خلوص نیت و پاکی نوجوانان ، جوانان ، پیرمردان و حتی کودکانی که در این مراسم ها حضور می یابند و یا برای ساعت ها در کنار تکایا ، کوچه ها و بازار شهر ایستاده و بی ریا در مظلومیت حسین بن علی و اهل بیت پاک اش عاشقانه سرشک بر گونه هایشان جاری می شود با هیچ قلم و زبانی قابل توصیف نیست.

اشک ریختن به مظلومیت سرور شهیدان نه برای آن است که این بزرگ مرد تاریخ خوار و ذلیل در برابر دشمنان بوده است بلکه به خاطر آن می باشد که وی با قومی ظالم روبرو بوده است که باوجود سعی و زحمات فراوان ، این قوم ظالم هدایت پذیر نشدند و این امام بزرگوار تا آخرین لحظه در مقابل ظلم ایستاد و سرانجام با شهادت خویش پایه های دین مبین اسلام را استوار گردانید.

عزاداری برای اهل بیت (ع) نعمت بسیار بزرگی برای مردم ایران اسلامی و منطقه اردبیل بوده و هست و در طول قرنها ساکنان این نقاط بهره های سیاسی ؛ اجتماعی و فرهنگی فراوانی از این موهبت برده اند.

وقوع انقلاب اسلامی و بیمه شدن کشور ایران در برابر انواع هجمه های نظامی و فرهنگی از کارکردهای ارزشمند فرهنگ عاشورا و عزاداری برای سیدالهشداء (ع) است.

مروری گذرا بر وضعیت امنیت و آمارهای مربوط به جرایم خشن و نظایر آن در کشور نشان می دهد که اردبیل در بسیاری از این جرایم و در برخورداری از امنیت رتبه اول را در ایران دارد.

بسیاری از جامعه شناسان بر این باورند که علت پایین بودن آمار جرم و جنایت در اردبیل به لحاظ عمیق بودن باورهای مذهبی به خصوص عشق و علاقه به امام حسین (ع) و حضرت ابوالفضل العباس (ع) است و این موضوع نیازی به گفتن و بررسی آمار رسمی ندارد و ساکنان منطقه به عینه شاهدند که در ایام به خصوص سال که به نوعی با مذهب و اهل بیت (ع) مربوط هستند مانند ماه مبارک رمضان ؛ ماه های محرم و صفر و سایر روزهای وفات اهل بیت (ع) میزان جرم و جنایت به شکل موثری پایین می آید و رفتارهای ظاهری و باطنی مردم نیز در انظار عمومی جلوه های ملایم و مثبتی به خود می گیرند.

همین که در روز و شب های به خصوص سال مانند دهه اول محرم و ایام تاسوعا و عاشورا مردم در هیات ها و مساجد به شکل جمعی حضور می یابند و به عزاداری می پردازند علاوه بر کارکردهای مذهبی و اعتقادی تاثیرهای مثبت دیگری در زندگی روزمره اجتماعی دارد که صله رحم ؛ با خبر شدن از احوال همدیگر ؛ مطرح شدن مسایل اجتماعی و سیاسی روزمره جامعه و مانند آنها از جمله آنهاست.

عاشورا مکتب بزرگی است که فرهنگ و ادب بی نظیری را نیز در میان مسلمانان به ارمغان آورده است که از جمله آنها علاوه بر نوشته شدن و تالیف چندین هزار عنوان کتاب مربوط به این واقعه می توان به مرثیه سرایی شاعران اهل بیت (ع) و آیینی اشاره کرد.



مرثیه و مداحی و نقش عزاداری حسینی در بسط و توسعه ان

..................................................................................

بیان وقایعی که طی قرنهای گذشته شاکله تاریخ پر افتخار مذهب و فرهنگ مسلمانان محسوب می‏شود با زبان احساسی و ذوق لطیف هنرمندانه نقش مهمی در ماندگاری و تاثیرگذاری این رویدادها دارد.

مرثیه سرایی به عنوان یکی از این هنرها در ایران اسلامی و به ویژه در خطه اردبیل رواج دهنده فرهنگی مذهبی است.

در تاریخ کشورمان به ویژه منطقه آذربایجان ، مرثیه سرایان اردبیلی بی شک نقش ارزنده و گرانسنگی در روایت حماسه بزرگ عاشورا و انتقال آن به نسلهای امروزی داشته اند و شاعران و مداحان این دیار قرنهاست که با سروده ها و نوای توحیدی خود پیام و خاطره نهضت عاشورا را در اذهان زنده نگهداشته‏اند.

در مرثیه های شاعران اردبیلی به واقعه بزرگ کربلا از زاویه های گوناگون پرداخت شده و در آنها حماسه دشت نینوا ، مظلومیت اهل بیت (ع) و قساوت یزید و یزیدیان به زیبایی هر چه تمام تر عرضه شده است.

اردبیل از چندین سده قبل یکی از کانونهای مهم مرثیه سرایی در ایران محسوب می شود و بعضی صاحبنظران معتقدند: تنوع آب و هوایی ، طبیعی و شرایط ویژه اقلیمی در پرورش ذوق و قریحه انسان برای سرودن اشعار زیبا و دل انگیز تاثیر زیادی دارند و از سرزمین اردبیل نیز که دارای این ویژگی است شاعران توانمند و خوش ذوق فراوانی برخاسته اند که با الهام از جلوه های زیبای طبیعت بکر و آب و هوای متنوع اشعار نغز و پرمحتوایی را به ویژه در زمینه مصایب و مناقب اهل بیت (ع) را با استفاده از ادبیات فارسی و ترکی به نظم کشیده‏اند.

اما باید اذعان کرد که عامل اصلی ترویج مرثیه سرایی در منطقه اردبیل عشق و علاقه قلبی مردم این سرزمین به خاندان نبوی است که در قالب هنر تجلی یافته و شکوفا شده است. این هنر در اردبیل به همین دلیل در دوره صفویه در ادبیات منطقه مطرح شد و به اوج درخشش خود رسید. از آن هنگام بود که ده ها نفر از عندلیبان دیار شیخ صفی با نظمی روان و دلنشین به توصیف حماسه حسینی و مدح و منقبت و ذکر مصائب ائمه معصومین (ع) پرداختند.

هر چند که سایه زندگی پیچیده شهری بر سر این هنر طی چند سال اخیر سنگینی کرده و مانع آن شده است که صاحبان طبع های لطیف در این خطه شاعر خیز در خلوت و آرامش آثار بدیعی همچون شاعران اعصار گذشته خلق نمایند اما با این اوصاف شعر و شاعری در اردبیل هنوز هم جایگاه ویژه ای دارد.

به دلیل از بین رفتن اسناد و مدارک ، اولین شاعرمرثیه سرای اردبیلی را نمی توان شناسایی کرد اما به نوشته برخی تذکره نامه ها در عصر صفویه شاعران مرثیه پرداز فراوانی از این دیار بر ادبیات عاشورا گام نهاده اند.

شهر اردبیل نزدیک به 200 سال مرکز تجمع و حضور عارفان و شاعران پرآوازه بوده و به همین دلیل دارالارشاد لقب گرفته و مرکزیت این شهر به عنوان خاستگاه مذهب تشیع در دوران حکومت صفویه گرایش شاعران و عندلیبان را به پرداختن به مسایل اهل بیت (ع) سبب شده است.

به نوشته مورخان معتبر ، مردم اردبیل به عنوان یکی از پیشگامان پذیرش دین اسلام به خاندان عصمت و طهارت عشق ورزیده و ادیبان خوش قریحه منطقه از آن زمان مدح و منقبت چهارده معصوم (ع) را به نظم و نثر کشیده اند.

تعداد زیادی از بنیانگذاران و پادشاهان سلسله صفویه از جمله خود شیخ صفی الدین و نیز شاه اسماعیل اول شاعر بودند که از آنان دیوان هایی به یادگار مانده است.

کارشناسان معتقدند: سروده های حماسی برخی از مرثیه سرایان معاصر اردبیلی به عنوان شاهکارهایی از فرهنگ تشیع در نوع خود کم نظیر می باشند. به اعتقاد آنان زبان ترکی دارای ویژگی خاصی برای سرودن حماسه های عاشورایی است که سایر زبانها فاقد این قابلیت می باشند.

شاعران نوحه پرداز متوفی اردبیلی از شنیده های خود در منابر علما و نیز مطالعه کتاب هایی چون مقاتل ، تاریخ اسلام و وقایع کربلا در سرودن اشعار حماسی استفاده می کرده اند و در زمان حاضر نیز از آنها بهره می برند.

مرثیه سرایان فراوانی از جمله بیضا ، دلخون ، ثابت ، ناصر ، عاصم ، بهجت خامه یار ، میرزا فضلعلی صدرالممالکی ، مختار نخستین ، میرزا محمد صادق کاتب اردبیلی ، میرزا محمد علی ناطق ، میرزا جلال الدین مطلع ، روح الله حامد علی شایق ، ستار ذاکر اردبیلی ، رحمان نیک نژاد ، نادر جلیلی وند ، انور ، غمگین ، سید حکاک ، بختیاری ، معنوی ، یحیوی و منزوی در این شهر می زیسته اند که اکنون نقابی از خاک بر رخ کشیده اند و فقط آثار ارزشمندی از آنان به یادگار مانده است.

شمار دقیق آثار و کتب مرثیه شاعران متوفی و در حال زندگی در اردبیل مشخص نیست اما شاید از یکصد عنوان فراتر رود.

از شاعران پرآوازه اردبیلی مرحوم عباسقلی یحیوی است که قلم توانایش 65 سال در باره حماسه عاشورا نوشته است. از این شاعر ملقب به تاج الشعرا ده ها اثر ارزشمند از جمله بساط کربلا ، اسرار عاشورا ، پرچم عزا و آخرین آثار به یادگار مانده است. ادیبان صاحب نظر از وی به عنوان استاد مسلم تجسم در به تصویر کشیدن وقایع کربلا و مصائب ائمه اطهار (ع) یاد می کنند.

اغلب منظومه های تاج الشعرا دارای آهنگی حماسی هستند بطوریکه خوانندگان و یا شنوندگان خود را در قلب واقعه احساس می کنند.

مرحوم منزوی و مرحوم انور دو چهره ارزنده دیگر مرثیه اردبیل هستند که پس از گذشت سالها هنوز اشعار آنها مورد استفاده اغلب مداحان اهل بیت (ع) می باشند.

گذر زمان و نفوذ فرهنگهای بیگانه نتوانسته است قلمهای مرثیه پردازان اردبیلی را از نوشتن باز دارد و یا نوای روحبخش عندلیبان را در حنجره های آنان حبس کند.

عسکر شاهی ، منعم ، محمد تقایی ، هادی ، غفاری ، معزی ، شفیع تفاخری ، صبا ، صنعا ، حسین بختیاری ، صالح عاصم کفاش اردبیلی ، میرعلی عابدیان ، یوسف معماری ، شفیع خلیل زاده ، آذر اوغلی ، مجرد ، راثی ، رسول ناصر آزاد ، ایلچی ، سید تقی سیفی اردبیلی و ده ها شاعر نوجوان و جوان اردبیلی در این زمینه قلم فرسایی می‏کنند.

صاحبنظر موضوع های فرهنگی استان اردبیل می گوید : شاعران عاشورایی با سروده های خویش ظلم و تزویر را رسوا کرده اند و آبروی عشق را با قلم و شعر خودشان پاس داشته‏اند.

اصغر تقی زاده شکیبا در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود : در میان سخن سرایان آذری و پارسی گوی افراد فراوانی در وصف عالی ترین مضامین معرفتی و ارزش های انسانی لب به سخن گشوده اند و با عرفان حق ، هدایت حقیقت جویان را فراهم کرده اند.

وی معتقد است : واقعه بی نظیر کربلا الهام بخش ، حرکت آفرین و تحول ساز جوامع انسانی و رمز دل شاعران شعورمند و عاشقان ثارالله است.

رییس انجمن شعر و ادب استان اردبیل نیز می گوید : در این استان تعداد 500 نفر شعر می سرایند که 30 درصد آنان را بانوان تشکیل می‏دهند.

سیدعلی عابدیان ، گفت : انجمن شعر و ادب اردبیل در تمام اعیاد ملی و مذهبی شبهای شعر برگزار می کند و علاوه بر انجمن شعر و ادب استان انجمنهای ادبی آل محمد ، دارالارشاد حسینی و حافظ نیز در این منطقه به صورت مستقل فعالیت دارند.

وی که متخلص به شاهد است و بیش از 35 سال است در زمینه های اجتماعی و عرفانی شعر می سراید گفت : بیش از 100 عنوان کتاب شعر شاعران استان با مضامین گوناگون و به ویژه حماسه کربلا طی سالهای اخیر به چاپ رسیده است.

یک شاعر اردبیلی که بطور عمده مرثیه می سراید می گوید : در طول 48 سال شاعری توانسته است کتاب دولت بیدار و شرح بی نهایت را در رثای معارف و مصایب کربلا به چاپ برساند. عسگر شاهی زاده که از 12 سالگی شعر می سراید گفت: از آثارش یک جلد از شرح چهار جلدی عرفانی و فلسفی اشعار حافظ چاپ شده است. وی کمبود فرصتهای مطالعه و تحقیق را از مشکلات و موانع موجود برای شکوفایی لیاقتهای هنری خود ذکر کرد.

در دوران کنونی پرداختن به مرثیه و نوحه سنتی و ترغیب نوجوانان در این زمینه به پیشگیری از نفوذ و گسترش فرهنگ مسموم بیگانه در جامعه کمک موثری خواهد کرد.

امروز نیز اشعار مرثیه سرایان به نام اردبیلی که با هنرنمایی مداحان اهل بیت (ع) به شکلی دلپذیر و تاثیر گذار ارایه می گردد نقش به سزایی در رونق عزاداری های محرم در مناطق آذری نشین و سایر نقاط ایران دارد.

یکی از این مداحان که باسابقه ترین نوحه خوان حاضر است استاد سلیم موذن زاده اردبیلی است که نغمه های دلنشین اش بیش از 65 سال است که مصائب و مناقب خاندان نبوی را در اذهان مسلمانان به تصویر می کشد ولی هنوز هم از ارتعاش تارهای حنجره ی خستگی ناپذیراو اصوات سوزناک اعجاب انگیزی درعشق اهل بیت (ع) برمی خیزد.

سلیم موذن زاده اردبیلی ، با سابقه ترین مداح در قید زندگانی ایران است که نوای توحیدی و روحبخش او بیش از شش دهه است که هنوز از حنجره ای استثنایی ، گوش و دل علاقه مندان را نوازش می دهد.

اعجاب و توانایی بی وصف دراجرای برنامه های گوناگون مداحی ، نوحه خوانی ، مولود خوانی ، اذان و قرائت قرآن مجید از دوران نوجوانی وی را در ردیف یکی از مطرح ترین افراد جهان دراین رشته ها قرارداده است.

بطور متوسط روزانه پنج ساعت از عمر خود را صرف مداحی کرده و بیش از دو هزارعنوان نوار کاست مربوط به برنامه های او از زمان پیدایش ضبط صوت تاکنون به زبان های عربی ، فارسی و ترکی موجود است.

سلیم موذن زاده با معرفی خود به عنوان نوکر پیرآستان مقدس اهل بیت (ع) می گوید : حنجره من یک موهبت الهی و وقف سید الشهدا (ع) است و استفاده از آن در زمینه های غیر از این صحیح نیست.

از زمان حاکمیت دین مبین اسلام افراد زیادی از دیار اردبیل تاکنون به حرفه موذنی و مداحی پرداختند که تا قبل از5/1 قرن اخیراطلاعات کافی ازآنان در دست نمی باشد.

شیخ فرج ، پدربزرگ سلیم موذن زاده اردبیلی ، قدیمی ترین موذن کشوراست که اطلاعات مختصری از وی موجود می باشد.

به گفته ی سال خوردگان ، صدای اذان وی را ساکنان روستاهای واقع در حاشیه سه فرسنگی شهر اردبیل سحرگاهان از بام مسجد زینال در مرکز شهر می شنیده اند.

شیخ عبدالکریم ، فرزند شیخ فرج هم نخستین موذن در ایران است که نوای اذان دلنشین او شهرت جهانی دارد.

او درسال 1273 شمسی در محله ی ˈ تازه شهرˈ اردبیل دیده به جهان گشود و تا سال 1321 شمسی نوای توحیدی اش از مناره ی مسجد میرزا علی اکبر این شهر به گوش می رسید.

نعیم ، سلیم ، رحیم و داود چهار فرزند او نیز از مداحان اهل بیت (ع) و موذن های مشهور جهان اسلام هستند که اکنون از میان آنان فقط سلیم در قید حیات بوده و به این حرفه مشغول است.

شادروان رحیم موذن زاده اردبیلی نیز که اذان بی مانند او در دستگاه بیات ترک روح الارواح در فهرست آثارمعنوی ایران به ثبت رسید چند سال قبل براثر بیماری دعوت حق را لبیک گفت.

مردم اردبیل آن اندازه به حسین (ع) و ابوالفضل (ع) علاقه دارند که می توان گفت مجالس و مراسم های عزاداری در این سرزمین در طول سال به شکل مستمر تداوم دارند به گونه ای که پس از ماه صفر نیز مراسم هایی موسوم به هفته خوانی در شبهای جمعه هر هفته در منزل یکی از اهالی در محله های شهر برپا می شوند و به این شکل مراسم های عزاداری را از یک محرم به محرم دیگر پیوند می دهند.